Britanska hard-rok i hevi grupa Deep Purple se smatra jednim od prvih bendova koji su svirali upravo ovaj muzički žanr. Iako se za period nastanka ove grupe navodi 1968. godina, bend je u stvari nastao godinu dana ranije.
Još 1967. godine u Londonu, Kris Kertis, bubnjar grupe Searchers, osnovao je bend pod nazivom Roundabaout. Zbog potrebne opreme u projekat formiranja benda je bilo uključen londonski biznismen Toni Edvards i njegovi partneri Džon Kolet i Ron Hir sa kojima je posedovao HEC Enterprises. Prvi članovi grupe su bili klavijaturista Džon Lord i gitarista Riči Blekmor. Ubrzo Kertis odustaje od rada u bendu ali Lord, Blekmor i HEC Enterprises odlučuju da nastave sa radom. Grupi se pridružuju basista Nik Simper, dugogodišnji prijatelj Džona Lorda, bubnjar Jan Pejs i pevač Rod Evans. Naziv grupe Roundabaut su želeli da promene u Fire da bi bili upečatljiviji, ali grupa pod tim nazivom je već postojala pa se od toga odustalo. Konačno ime Deep Purple je dobio na predlog Ričija Blekmora, po nazivu kompozicije američkog džez i pop kompozitora i klavijaturiste Pitera de Rose. Ova melodija je bila omiljena Blekmorovoj baki.
Grupa je stekla popularnost u Americi odmah po objavljivanju debi albuma, sredinom 1968. godine, pod nazivom Shades Of Deep Purple. Uglavnom jer su na tom albumu objavili obrade popularnih pesama Help, Hey Joe i Hush. Sa pesmom Hush dostižu 4. mesto na američkim top listama. Dobijaju poziv da sviraju na oproštajnoj turneji grupe Krim u Americi. Da bi se novi album pod nazivom The Book Of Taliesyn poklopio sa tom turnejom, prvo ga 1968. godine izdaju u Americi, a godinu dana kasnije i u Britaniji. Album Deep Purple izdaju 1969. godine. Posle bavljenja obradama drugih pesama, na ovom albumu je primećena upotreba drvenih gudačkih instrumenata, kao i uticaj grupe Vanila Fudge ali i Baha i Nikolaja Rimskog Korsakova na rad grupe. Njihov hemond klavijaturista Džon Lord je u osnovi bio zaljubljenik u klasičnu muziku.
U međuvremenu je bankrotirala njihova američka diskografska kuća Tetragrammaton, ostavljajući ih bez novca u neizvesnoj budućnosti. Vraćaju se u Englesku 1969. godine i izdaju singl pod nazivom Emmaretta. Singl je nazvan po jednoj od glumica mjuzikla Hair koju je Rod Samper bezuspešno pokušavao da zavede. Blekmor i Lord nameravaju da se orjentišu na hard rok i zajedno sa Pajsom dolaze do zaključka da se basista Simper i pevač Evans neće uklopiti u taj stil. Još jednom dolazi do promena u bendu jer su izbačeni Samper i Evans. Zamenili su ih Jan Gilan kao pevač i Rodžer Glover kao basista.
Krajem 1969. godine održan je Koncert za grupu i orkestar, trodelno epsko delo koje je komponovao Džon Lord. Koncert je izveden uživo u Rojal Albert Holu zajedno sa Kraljevskim filharmonijskim orkestrom. Dirigovao je Malkolm Arnold i to je jedna od prvih saradnji rok grupe i filharmonije. Deep Purple dobija na popularnosti zahvaljujući uspehu tog koncerta. Jedino Blekmor i Gilan nisu bili oduševljeni idejom da se rad benda povezuje sa filharmonijskim orkestrima. Sa druge strane, ponesen komplimentimat, Džon Lord je počeo da razmišlja o napuštanju grupe i povratku klasičnoj muzici. Ostali članovi su uspeli da ga ubede da to ne učini. Nastupa period intezivnih turneja i snimanja tako da skoro da nisu imali odmora naredne tri godine.
U promenjenoj postavi 1970. godine izdaju album Deep Purple In Rock, na kome se nalazi legendarna pesma Child In Time koja do danas važi za himnu ove grupe. Samim nazivom albuma namerno je naglašeno distanciranje od ranije klasične orjentacije. Blekmorovo i Lordovo preplitanje gitare i orgulja u kombinaciji sa Gilanovim vrištećim pevanjem postalo je jedno od obeležja ove grupe. Ovim albumom grupa vrtoglavo dobija na popularnosti.
Novi album Fireball snimljen 1971. godine, a zahvaljujući pesmama Fireball i Strange Kind Of Woman, Deep Purple staje rame uz rame sa grupama Led Zeppelin i Black Sabbath. Samo nekoliko nedelja po izlasku ovog albuma, grupa je već svirala pesme namenjene za novi album. Jedna od pesama za naredni album, nazvana Highway Star, nastala je u toku vožnje autobusom na svirku u Portsmunt, kao odgovor na pitanje novinara kako pišu pesme.
Album Machine Head je snimljen 1972. godine u Švajcarskoj. Snimanje je trebalo da bude u Roling Stones mobilnom studiju u jednom kazinu u Montrou. Međutim, Frenk Zappa i Mothers Of Inventiona su imali koncert u tom kazinu za vreme koga je izbio požar i sravnio kazino sa zemljom. Požar izazvan zapaljenom bakljom je inspirisao Deep Purple da naprave pesmu sa originalnim rifom pod nazivom Smoke On The Water. Snimanje je premešteno u hotel Grand. Pored Smoke On The Water izdvojile su se koncertni hitovi poput Highway Star, Space Truckin i Lazy. Po objavljivanju albuma grupa kreće na svetsku turneju na kojoj je snimljen živi album Made In Japan. Iako je živi album bio namenjen japanskom tržištu, vrlo brzo je postao hit u svetu. I danas je jedan od najpopularnijih i najprodavanijih živih rok albuma.
Album Who Do Think We Are iz 1973. godine, na kome je objavljena hit pesma Woman From Tokio, označava odlazak Gilana i Glovera iz benda posle druge japanske turneje, iako je Deep Purple postao najprodavaniji bend u Americi. Razlog odlaska su najverovatnije unutrašnje tenzije i iscrpljenost Gilana dok se Glover jednostavno solidarisao i napustio bend zajedno sa njim. Mesto u bendu dobijaju basista Glen Hjuz i do tada anonimni pevač Dejvid Koverdejl.
Na albumu Burn iz 1974. godine, novi članovi, Hjuz i Koverdejl uvode vokalne harmonije i fanki zvuk koji su još očigledniji na albumu Storombringer snimljenom krajem iste godine. Po izdavanju ovog albuma Deep Purple je imao gostovanje u Beogradu. Sa ovih albuma su se izdvojile pesme Lady Double Dealer, The Gypsy I Solider Of Fortune. Sa novom postavom bend 1974. godine kreće na turneju koja je uključivala i nastup u Medison Skver Gardenu u Njujorku kao i na velikom festivalu California Jam. Tada su svirali zajedno sa grupama kao što su Black Sabbath, Eagles, Emerson, Lake & PalmerEarth, Wind & Fire pred publikom od 250 hiljada ljudi. Ovaj period je obeležen i ispadom gitariste Ričija Blekmora koji je na koncertu Californija Jam gitarom slomio kameru kojom je sniman koncert. Razlog je bio njegovo nezadovoljstvo trenutnom postavom benda i promenom zvuka na predhodnim albumima. Posle incidenta je napustio Deep Purple 1975. godine i osnovao bend Rainbow.
Na njegovo mesto dolazi gitarista Tomi Bolin, snima se album Come Taste The Band 1975. godine sa koga su se izdvojile pesme You Keep On Moving i This Time Around. Bolin napušta grupu iste godine zbog problema sa drogom. U decembru 1976. godine je preminuo u 25. godini života, zbog predoziranja sa više vrsta droga.
Raspad grupe je počeo još na engleskoj turneji u martu 1976. godine, u Liverpulskom Empajer Teatru. Koverdejl je odlučio da napusti grupu, podneo je ostavku ali mu je rečeno da nema šta da napusti jer bend više ne postoji. Odluku o prestanku rada grupe, nešto pre poslednjeg koncerta na turneji, doneli su poslednji originalni članovi Lord i Pajs. Odluku su držali u tajnosti pa je raspad grupe objavljen tek u julu 1976. godine.
U tom periodu Blekmor svira u svojoj grupi Reinbow, Jan Gilan jedan peva u grupi Black Sabbath pa započinje solo karijeru, kao i Glen Hjudžis, dok Koverdejl osniva grupu Whitesnake. Sa oživljavanjem hard rok tržišta sedamdesetih i osamdesetih godina, brojni promoteri pokušavaju ponovo da okupe Deep Purple. Rod Evans 1980. godine počinje da svira sa turnejskom verzijom grupe Deep Purple. U ovoj verziji Evans je bio jedini član koji je ikada svirao u Deep Purple i uskoro dobija tužbu zbog neovlašćenog korišćenja imena grupe. Morao je da plati 672 hiljade američkih dolara na ime odštete.
Pauza traje sve do 1984. godine kada je u aprilu BBC Radio objavio da Blekmor, Gilan, Glover, Lord i Pejs ponovo počinju da sviraju zajedno pod imenom Deep Purple. Iste godine su izdali album Perfect Strangers. U Velikoj Britaniji ovaj album je bio na 5. mestu na listama a u Americi na 17. mestu Bilbordove liste. Počinju turneju po Australiji, Severnoj Americi i Evropi. U Americi je njihova turneja 1985. godine finansijski nadmašila sve druge izvođače osim Brusa Springstina.
Tri godine kasnije, 1987. izlazi i album The House Of Blue Light. Sledi još jedna turneja koja je prekinuta jer je Blekmor slomio prst pokušavajući da uhvati gitaru koju je predhodno bacio u vis. Još jedan živi album izdaju 1988. godine pod nazivom Nobody’s Perfect kao i novu verziju već jednom obrađene pesme Hush izdatu u čast 20 godina postojanja benda.
Zbog sve većeg neslaganja na privatnom i profesionalnom polju sa Blekmorom, Jan Gilan odlazi iz benda 1989.godine. Kao zamena dolazi Džon Lin Tarner. Sa Tarnerom 1990. godine snimaju album Slaves And Masters i ponovo kreću na turneju. Međutim, Tarnera obožavaoci nikada nisu prihvatili i ostali članovi grupe odlučuju da ga odpuste.
Na povratak Jan Gilana u grupu Blekmor je jedva pristao i to,navodno, tek posle velike novčane uplate na bankovni račun. Sa Gilanom u postavi Deep Purple 1993. godine objavljuje album The Battle Rages On. Sledi uspešna evropska turneja posle koje Blekmor odlazi iz grupe krajem 1993. godine. To je i poslednji album na kome su Gilan i Blekmor radili zajedno. Blekmora privremeno menja Džo Satrijani. Iako su članovi želeli da Satrijani postane stalni član, on nije mogao da prihvati ponudu zbog predhodno ugovorenih obaveza. Trajna zamena za Blekmora 1994. godine postaje Stiv Mors.
Dolaskom Stiva Morsa bend je osvežen dobija na kreativnosti. U ovoj postavi je bend izdao dva albuma. Album Purpendicular iz 1996. godine je pokazao širok spektar muzičkih stilova iako nikada nije dospeo na Bilbordovu listu u Americi. Živi album pod nazivom Live At The Olimpia ’96, objavljuju 1997.godine i nastavljaju seriju uspešnih turneja. Na albumu Abandon iz 1998. godine, sviraju žestokim stilom i sa novim entuzijazmom.
Džon Lord 1999. godine uz pomoć holandskog obožavaoca, muzikologa i kompozitora Marka De Goeija, pokušava da obnovi Koncert grupu i orkestar. Iako je izvorni materijal iz šezdesetih izgubljen, koncert je održan u septembru 1999. godine takođe u Kraljevskom Albert Holu. Ovog puta sa njima je nastupio Londonski simfonijski orkestar sa dirigentom Polom Manom. Na koncertu su izvedene pesme iz solo karijera članova benda i kratki set grupe Deep Purple. Snimci sa koncerta su objavljeni 2000. godine na Albumu Live At The Royal Albert Hall. Koncerti iz Australije kao i dva koncerta u Tokiju objavljeni su u okviru albuma The Soundboard Series 2001. godine.
Sledi period neprestanih turneja sve do 2002. godine kada jedan od osnivača Džon Lord odlazi iz grupe u želji da se bavi solo projektima, komponovanjem i klasičnom muzikom. Preminuo je u Londonu 2012. godine u 71. godini života od raka pankreasa. Zamenio ga je Don Arej 2003. godine. Iste godine izlazi album Bananas, prvi posle petogodišnje studijske pauze. Započinju promotivnu turneju povodom novog albuma, ali izdavačka kuća EMI Records odbija da obnovi ugovor sa njima zbog loše prodaje albuma. Daleko bolju prodaju od novog albuma je imao živi album sa Londonskim filharmonijskim orkestrom.
U oktobru 2005. godine grupa objavljuje album Rapture Of The Deep. Usledila je još jedna turneja u okviru koje su svirali u Sarajevu 2007. godine.
Grupa Deep Purple je prodala preko 100 miliona ploča. Sadašnju postavu čine bubnjar Jan Pajs, basista Rodžer Glover, pevač Jan Gilan, gitarista Stiv Mors i klavijaturista Don Arej. Pored koncerta davne 1975.godine, u Beogradu su nastupali na Beogradskom sajmu 2003. godine i 2006. godine. Najnoviji koncert grupe Deep Purple je najavljen za 18. februar 2014. godine u okviru njihove turneje pod nazivom Now What i biće održan u Kombank Areni u Beogradu.
Mirjana Milićević
