Užičani od sinoć imaju priliku da u Gradskoj galeriji kroz izložbu kopija fresaka iz Bogorodice Ljeviške sagledaju život i ondašnje vreme slikarstva te prizrenske katedrale, koja je prvi očuvani spomenik dvorske slikarske radionice kralja Milutina.
U Gradskoj galeriji u Užicu izloženo je 30 kopija fresaka od 148 kopija malog formata koliko ih ima u zbirci Galerije fresaka, a koje su izradili Zdenka i Branislav Živković.
Zoran Cvetić, direktor Galerije je u svom izlaganju rekao da su detalji fresaka svojevrsno svedočanstvo jednog suptilnog i izražajnog stila dvorske slikarske radionice kralja Milutina, majstora Mihaila, Astrape i Evtihija. On se takođe zahvalio Narodnom muzeju iz Beograda na ustupljenoj postavci, povodom obeležavanja Dana grada Užica.
Bogorodica Ljeviška je bila glavna crkva Prizrena, grada koji je neko vreme bio srpska prestonica, a podigao ju je kralj Milutin uz pomoć prizrenskih episkopa Damjana i Sve između 1306-1309. godine naosnovi, delimično i delovima ranije gradske saborne crkve.
—Slikari Mihailo i Evtihije iz porodice Astrapa vesnici su novog, narativnog stila. Poštujući staru monumentalnost iskazanu veličinom kompozicije i figura, utkali su u stari program i scene nove cikluse, scene, epizode, međuscene, motive koji su verna ilustracija crkvenih tekstova—rekao je mr Bojan Popović, koji je sačinio izbor kopija za ovu izložbu.
Uz maestralni portret kralja Milutina u Bogorodici Ljeviškoj, čeono prikazanog u svečanoj pozi sa svim insignijama kraljevskog ruha nalaze se portreti predaka, kralja Stefana Prvovenčanog, ktitora Ljeviške, kao i potomaka, kraljevića Stefana, potonjeg Dečanskog.
Prema rečima Popovića, bračni par Živković uleteo je u avanturu kopiranja motiva sa fresaka Bogorodice Ljeviške, preuzevši mnoštvo detalja sa fresaka Ljeviške u kopijama, slikajući ih na jeftinom materijalu, na kartonima, uključujući one koji su obaveštavali stanovništvo Prizrena za cepljenje protiv tifusa, predstavljali su detalje Ljeviške bez oštećenja.
—Živkovići su organizovali izložbu „Čovek, priroda i predmeti sa fresaka Bogorodice Ljeviške” između ostalog u Francuskoj, Nemačkoj, Finskoj, Danskoj, Kandi, SAD, Japanu, Indiji, Poljskoj, Norveškoj, Švajcarskoj, Čehoslovačkoj. Dugi život izložbe se nastavio tako da se ona i danas izlaže.
M. H.
