Reciklažna ostrva u većim selima opštine Čajetina od 2026. godine
Opština Čajetina, sa svojim turističkim bisem Zlatiborom, nalazi se na ključnom raskršću između očuvanja prirodnih lepota i održivog razvoja. Prema podacima lokalnih komunalnih službi, sistem organizovanog prikupljanja komunalnog otpada danas obuhvata 100% teritorije i svih 21 mesnu zajednicu, što predstavlja značajan napredak u odnosu na prethodne periode. Ovaj kompleksni pristup, koji uključuje primarnu selekciju, kontinuiranu edukaciju i strateško planiranje, postavlja Čajetinu kao primer dobre prakse u upravljanju otpadom u planinsko-turističkim sredinama.
Struktura sistema prikupljanja otpada: Od grada do sela
Sistem prikupljanja i odnošenja komunalnog otpada u opštini Čajetina temelji se na jasnoj podeli urbanih i ruralnih sredina. U dve gradske mesne zajednice – Zlatibor i Čajetina – od 2022. godine je u potpunosti uspostavljen sistem primarne selekcije. Građani i ugostiteljski objekti razdvajaju otpad u plave posude za reciklabilni (suvi) otpad i zelene posude za mokri (mešani) otpad. Novina koja je uvedena ove godine je podela 500 kućnih kompostera domaćinstvima, što predstavlja direktan podsticaj za smanjenje količine biorazgradivog otpada biljnog porekla koji ide na deponiju. U seoskim mesnim zajednicama, koje čine 19 od ukupno 21 zajednice, otpad se za sada sakuplja u mešanom stanju, ali sa jasno definisanim vremenskim intervalima odvoza.
Primarna selekcija: Izazovi i dostignuća
Implementacija primarne selekcija otpada nailazi na različite stepene prihvatanja među različitim tipovima domaćinstava. Prema izjavama rukovodioca Službe za komunalne poslove, Vere Blagojević, individualna domaćinstava i hotelsko-ugostiteljski objekti pokazuju izuzetno visok nivo saradnje i pravilnog razvrstavanja. Međutim, najveći izazov predstavljaju stambene zajednice, posebno one sa velikim brojem apartmana za izdavanje. Česta smena gostiju, koji nisu stalno prisutni i nisu upoznati sa lokalnim pravilima, otežava kontinuitet u selekciji. KJP „Zlatibor” na ovaj izazov odgovara kombinacijom obaveštenja – zahtevajući od upravnika zgrada da na vidnom mestu istaknu pravila – i prolaznih kontrola svojih nadzornika, čiji je zadatak da proveravaju ispravnost odlaganja i pružaju trenutne savete stanovnicima.
Plan za uvođenje reciklažnih ostrva u selima
Jedna od najznačajnijih vesti za lokalnu zajednicu je plan da se već od 2026. godine u većim selima opštine Čajetina uspostave reciklažna ostrva. Ovaj korak predstavlja logični nastavak razvoja sistema i ima za cilj da selekciju otpada proširi sa urbanih sredina na celokupnu opštinsku teritoriju. Reciklažna ostrva će omogućiti stanovnicima sela da na jednom, lakšo dostupnom mestu, odlože prethodno razvrstani otpad (papir, plastiku, staklo, metal), čime se otvara mogućnost za njegovo dalje recikliranje i smanjenje ukupne količine otpada na deponiji. Ovaj projekat je ključan deo dugoročne strategije koja teži ka kružnom privređivanju resursima.
Zimsko održavanje i održavanje čistoće u turističkoj sezoni
Održavanje infrastrukture u planinskoj opštini podrazumeva i dobro organizovan sistem zimskog održavanja. KJP „Zlatibor” pokriva oko 300 kilometara lokalnih puteva na Zlatiboru i u Čajetini, sa jasno definisanim prioritetima prvog i drugog reda. Plan zimskog održavanja predviđa tačne vremenske okvire za reakciju službi, osiguravajući slobodan i bezbedan saobraćaj. Turistički karakter područja dodatno komplikuje održavanje čistoće, posebno tokom letnjih i zimskih sezona kada je prisustvo posetioca najače. Kontinuirano prikupljanje i češći odvoz otpada u vikend naseljima tokom sezone su neophodni kako bi se održao visok standard čistoće koji posetioci očekuju.
| Element sistema | Status / Obuhvat | Plan za unapređenje |
|---|---|---|
| Prikupljanje otpada | 100% teritorije opštine (21 MZ) | Održanje potpunog obuhvata |
| Primarna selekcija (gradske MZ) | Uspostavljena (Zlatibor, Čajetina) | Poboljšanje u stambenim zajednicama |
| Primarna selekcija (seoske MZ) | Otpad se sakuplja mešan | Uvođenje reciklažnih ostrva od 2026. |
| Kućni komposteri | Podeljeno 500 komada | Nastavak podele, popularizacija |
| Borba protiv nelegalnih deponija | Povremeno evidentiranje (3 lokacije 2024.) | Video-nadzor, saradnja sa policijom |
Borba protiv nelegalnih deponija i edukacija mladih
Iako je problem nelegalnih deponija značajno umanjen u poslednjim godinama, opština Čajetina i dalje suočava sa pojedinačnim incidentima. Tokom 2024. godine evidentirane su tri takve lokacije. Kako bi se efikasno suprotstavila ovom problemu, lokalna samouprava je, u saradnji sa komunalnim preduzećem, uvela mere poput video-nadzora na problematičnim lokacijama i intenzivirala saradnju sa policijom i komunalnom inspekcijom. Poseban problem predstavlja bacanje otpada iz vozila na magistralnim putevima koji prolaze kroz opštinu. Sveobuhvatniji pristup rešavanju ovog problema vidi se u kontinuiranoj edukaciji, koja je proglašena jednim od prioriteta. Programi edukacije obuhvataju decu od predškolskog uzrasta do srednjoškolaca, sa posebnim akcentom na praktičnom radu, kao što je kompostiranje u vrtićima.
Stimulacije za odgovorno ponašanje građana
KJP „Zlatibor” ne zapostavlja motivacionu komponentu u upravljanju otpadom. Najkonkretniji podsticaj za građane je planirana promena cenovnika komunalnih usluga koja stupa na snagu 1. januara 2026. godine. Novi sistem će biti zasnovan na ceni po domaćinstvu, a domaćinstva koja na pravilan način koriste kućne kompostere i time doprinose smanjenju količine otpada, dobiće popust od 10% na uslugu sakupljanja. Ova finansijska stimulacija u kombinaciji sa edukacijom čini snažan alat za promenu navika i podsticaj na odgovornije ponašanje prema životnoj sredini.
Budući projekti i strateški ciljevi KJP „Zlatibor”
Ambiciozni planovi komunalnog preduzeća sežu dalje od uvođenja reciklažnih ostrva. Osnovni strateški cilj je da se sistem upravljanja komunalnim otpadom u potpunosti „zaokruži”. To podrazumeva niz međusobno povezanih projekata. Prioritet je sanacija nesanitarne deponije Bregovi, što predstavlja rešavanje istorijskog ekološkog opterećenja. Paralelno sa tim, plan je puštanje u pun rad reciklažnog dvorišta sa pretovarnom stanicom na Zlatiboru, što će olakšati logistiku i tretiranje sakupljenog reciklabilnog materijala. Dugoročno, izgradnja centra za sekundarnu selekciju otpada je ključna kako bi se što veća količina otpada preusmerila sa deponije ka reciklaži, minimizirajući uticaj na životnu sredinu i maksimizirajući iskorišćenje resursa.
Uspeh celokupnog sistema u opštini Čajetina zavisi od zajedničkog angažovanja lokalne samouprave, komunalnog preduzeća i, na kraju, svakog pojedinca. Poruka koja se uporno šalje građanima je jasna: pravilno razvrstavanje na nivou domaćinstva je najmoćniji pojedinačni doprinos. Kada se većina otpada selektuje, količina mešanog otpada drastično opada, a opština Čajetina i dalje ostaje čista, uređena i održiva sredina, kako za svoje stanovnika, tako i za brojne posetioce koji dolaze da uživaju u lepotama Zlatibora.
